Introductie
Inleiding
De overgang van voortgezet (speciaal) onderwijs (vo) naar het hoger beroepsonderwijs (hbo) of universiteit (wo) kan een grote verandering zijn voor leerlingen. Het onderwijs verandert: er wordt meer proactiviteit van leerlingen verwacht, de ondersteuningscoördinator (die in het vo verschillende benamingen kan hebben zoals zorg-, ondersteuningscoördinator of aandachtsfunctionaris) wordt in het hbo/wo vaak vervangen door een studentendecaan, en er komen meer uitdagingen. Volgens de monitor beleidsmaatregel (Van den Broek et al., 2023) heeft 57% van de studenten een functiebeperking en/of kampt met bijzondere omstandigheden. Van de totale studentenpopulatie heeft 38% een functiebeperking, en 14% ervaart belemmeringen in hun studie door deze beperking, wat duidt op een specifieke ondersteuningsbehoefte. De studievoortgang van studenten met een beperking ligt lager dan die van studenten zonder beperking (74% vs. 86%).
Een doorgaande onderwijs- en ondersteuningsleerlijn is cruciaal voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte. Hoe begeleid je als onderwijsprofessional (zoals een zorgcoördinator, mentor, decaan of studieloopbaanbegeleider) in het vo leerlingen bij de overgang naar hbo/wo? En hoe zorg je ervoor dat de ondersteuning daar ook geborgd is? Deze handreiking voor professionals in het v(s)o biedt antwoorden op die vragen.
NB: Waar in deze tekst leerling staat, kan je leerling met een ondersteuningsbehoefte lezen. In het hbo/wo spreekt men van studenten met een functiebeperking. Studenten herkennen zich niet altijd in de begrippen ‘handicap’ en ‘functiebeperking.’
Leeswijzer
Deze handreiking bestaat uit twee onderdelen:
Vijf stappen die laten zien hoe de onderwijsprofessional samen met de leerling kan werken aan een soepele overstap naar het hbo of wo.
Vier stappen die beschrijven wat de professional zelf kan doen – binnen én buiten de vo-instelling – om deze overgang goed te begeleiden.
De tips in deze handreiking zijn algemeen van aard, maar de belangrijkste boodschap is dat elke leerling maatwerk nodig heeft. Daarbij is het essentieel om rekening te houden met de verwachtingen van het hbo/wo, waar zelfstandigheid en initiatief van de student gevraagd worden. De stappen die in de handreiking worden beschreven, hoeven niet in een vaste volgorde te worden uitgevoerd. Deze handreiking is geschreven voor professionals in het v(s)o, maar is uiteraard ook nuttig voor andere geïnteresseerden.
Omdat de terminologie in het hbo/wo verschilt van die in het vo, is het belangrijk om voldoende kennis van deze terminologie te hebben. Als je daar niet voldoende mee bekend bent, begin dan met het lezen van hoofdstuk 3: Terminologie en zorgstructuur.
Introductie
Inleiding
De overgang van voortgezet (speciaal) onderwijs (vo) naar het hoger beroepsonderwijs (hbo) of universiteit (wo) kan een grote verandering zijn voor leerlingen. Het onderwijs verandert: er wordt meer proactiviteit van leerlingen verwacht, de ondersteuningscoördinator (die in het vo verschillende benamingen kan hebben zoals zorg-, ondersteuningscoördinator of aandachtsfunctionaris) wordt in het hbo/wo vaak vervangen door een studentendecaan, en er komen meer uitdagingen. Volgens de monitor beleidsmaatregel (Van den Broek et al., 2023) heeft 57% van de studenten een functiebeperking en/of kampt met bijzondere omstandigheden. Van de totale studentenpopulatie heeft 38% een functiebeperking, en 14% ervaart belemmeringen in hun studie door deze beperking, wat duidt op een specifieke ondersteuningsbehoefte. De studievoortgang van studenten met een beperking ligt lager dan die van studenten zonder beperking (74% vs. 86%).
Een doorgaande onderwijs- en ondersteuningsleerlijn is cruciaal voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte. Hoe begeleid je als onderwijsprofessional (zoals een zorgcoördinator, mentor, decaan of studieloopbaanbegeleider) in het vo leerlingen bij de overgang naar hbo/wo? En hoe zorg je ervoor dat de ondersteuning daar ook geborgd is? Deze handreiking voor professionals in het v(s)o biedt antwoorden op die vragen.
NB: Waar in deze tekst leerling staat, kan je leerling met een ondersteuningsbehoefte lezen. In het hbo/wo spreekt men van studenten met een functiebeperking. Studenten herkennen zich niet altijd in de begrippen ‘handicap’ en ‘functiebeperking.’
Leeswijzer
Deze handreiking bestaat uit twee onderdelen:
Vijf stappen die laten zien hoe de onderwijsprofessional samen met de leerling kan werken aan een soepele overstap naar het hbo of wo.
Vier stappen die beschrijven wat de professional zelf kan doen – binnen én buiten de vo-instelling – om deze overgang goed te begeleiden.
De tips in deze handreiking zijn algemeen van aard, maar de belangrijkste boodschap is dat elke leerling maatwerk nodig heeft. Daarbij is het essentieel om rekening te houden met de verwachtingen van het hbo/wo, waar zelfstandigheid en initiatief van de student gevraagd worden. De stappen die in de handreiking worden beschreven, hoeven niet in een vaste volgorde te worden uitgevoerd. Deze handreiking is geschreven voor professionals in het v(s)o, maar is uiteraard ook nuttig voor andere geïnteresseerden.
Omdat de terminologie in het hbo/wo verschilt van die in het vo, is het belangrijk om voldoende kennis van deze terminologie te hebben. Als je daar niet voldoende mee bekend bent, begin dan met het lezen van hoofdstuk 3: Terminologie en zorgstructuur.